امر به معروف و نهی از منکر از دیدگاه قرآن

اعوذ بالله من الشیطان الرجیم
«أتامرون الناس بالبر و تنسون أنفسکم و أنتم تتلون الکتاب أفلا تعقلون»
آیا مردم را به نیکی (و ایمان به پیامبری که صفات او آشکارا در تورات آمده) دعوت می‌کنید، اما خودتان را فراموش می‌نمائید؛ با اینکه شما کتاب (آسمانی) را می‌خوانید! آیا نمی‌اندیشید؟
«نکات تفاسیر»

1- باید بین قول و عمل آمر به معروف و ناهی از منکر هماهنگی وجود داشته باشد تا امر و نهی تأثیر داشته باشد و یکی از شرایط تأثیر امر به معروف و نهی از منکر طبق این آیه عمل به گفته‌هایست که آمر و ناهی باید آنرا بر خود لازم بداند. (جامع البیان فی تفسیر القرآن- عیاشی)
2- آمر به معروف و ناهی از منکر باید خودش عامل به گفته‌هایش باشد تا امر و نهی وی مثمر ثمر واقع گردد. (جامع البیان)
3- یکی از شرایط واجب شدن امر به معروف و نهی از منکر، احتمال تأثیر می‌باشد. (جامع‌البیان)

امر به معروف و نهی از منکر فریضه ای واجب اما فراموش شده!

مراحل امر به معروف و نهى از منکر

این فریضه الهى از جهتى دو مرحله دارد; یک مرحله آن وظیفه عموم
مردم است. و مرحله دیگر، بر عهده حکومت اسلامى است و مردم نباید در آن دخالت کنند.
قرآن مجید به هر دو مرحله اشاره کرده است:
1. مرحله قلبى و زبانى; یعنى با دیدن یک منکر در قلب و روحم از آن گناه و گناه کار بیزار شوم و این بیزارى سبب شود که با زبان خوش توأم با ادب و احترام نهى از منکر کنم.
آیه شریفه 110 سوره آل عمران به این مرحله اشاره دارد. توجّه فرمایید:
«(کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّة أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنکَرِ وَتُؤْمِنُونَ بِاللهِ); شما بهترین امّتى بودید که به سود انسان ها آفریده شده اند، (چه این که) امر به معروف و نهى از منکر مى کنید و به خدا ایمان دارید».
این آیه شریفه که امر به معروف و نهى از منکر را یک وظیفه همگانى اعلام مى کند ناظر به مرحله قلبى و زبانى این فریضه بزرگ الهى است. ضمناً از آیه شریفه استفاده مى شود که رمز برترى امّت اسلامى بر سایر امّت ها امر به معروف و نهى از منکر و ایمان به خداست.